Het Centraal Aanspreekpunt of CAP (SEPTEMBRE 2022)
Tijdens de vakantie zijn er verschillende artikelen verschenen over het CAP (centraal aanspreekpunt van rekeningen en financiële contracten) en de verplichting voor banken om de bedragen op hun rekeningen of in bepaalde beleggingen aan te geven. Wij onderzochten deze gegevensbank en de mogelijke gevolgen ervan voor het werk van de schuldbemiddelaar, met name wat betreft de invorderingsprocedures van de FOD Financiën.
Het CAP is dus een door de Nationale Bank van België beheerde database waarin informatie over de in België bestaande rekeningen en financiële contracten wordt verzameld. Dit register, dat in 2011 in het leven werd geroepen, wordt thans geregeld door de wet van 8 juli 2018 en de uitvoeringsbesluiten ervan [1]. Oorspronkelijk was de database alleen bedoeld als informatiebron voor de controle- en inningsdiensten van de inkomstenbelasting, maar die functie werd in de loop van de jaren uitgebreid.
Vandaag omvat deze databank :
- 1. Alle Belgische geopende rekeningen, dat wil zeggen de nummers van de op naam van een persoon geopende rekeningen en de betrokken bankinstellingen.
- 2. Alle Belgische financiële contracten, d.w.z. onder meer hypotheekleningen, consumentenkredieten, huur van bankkluizen, levensverzekeringen.
- 3. De financiële verrichtingen waarbij contanten betrokken zijn (maar gelukkig niet de stortingen of opnames van contant geld op een bank- of betaalrekening of verrichtingen die het bedrag van € 3.000,00 niet overschrijden ). [2].
- 4. De buitenlandse rekeningen van natuurlijke personen die in België een aangifte in de personenbelasting moeten doen (in dit geval zijn het niet de financiële instellingen die de informatie doorgeven, maar moeten de rekeninghouders dit zelf doen).
- 5. Sinds 2022 zijn financiële instellingen ook verplicht om twee keer per jaar volgende gegevens over te maken:
De saldi van bank- en betaalrekeningen [3],
Geaggregeerde bedragenvan beleggings- en aanverwante contracten, alsook van verzekeringscontracten. - 6. Het register houdt ook alle raadplegingen bij, die hebben plaatsgevonden, alsook de identiteit van de personen/instellingen die om de raadpleging hebben verzocht.
Het CAP bewaart de gegevens gedurende 10 jaar na afloop van het jaar waarin ze werden meegedeeld.
Wie heeft toegang tot het CAP?
Slechts een beperkt aantal personen [4] en instellingen kan toegang krijgen tot de informatie in het CAP en zelfs dan nog vaak in een beperkte context en mits een zeer strikte aanvraagprocedure te doorlopen:
- 1. De FOD Justitie: Tot de ambtenaren van de FOD Justitie die het recht hebben om informatie uit het CAP te raadplegen, behoren onder meer de procureurs des konings en de onderzoeksrechters in het kader van hun opdracht, de arbeidsrechtbank in insolventieprocedures (faillissement - gerechteljike reorganisatie) en de vrederechter in het kader van de aanstelling van een bewindvoerder.
- 2. De FOD Financiën: De belastingdiensten hebben geen vrije toegang tot de gegevens van het CAP. Zij kunnen immers alleen optreden als er aanwijzingen voor fraude zijn, bijvoorbeeld door datamining of in het kader van de inning van een belasting. Er is dus geen sprake van het willekeurig opvragen en raadplegen van informatie uit de database. Enkel welbepaalde belastingambtenaren kunnen toegang krijgen tot de database in het kader van een strikte procedure die is vastgesteld door de FOD Financiën, die de autorisatie en authenticatie van de toegang beheert.
- 3. Notarissen in het kader van een aangifte van nalatenschap.
- 4. Gerechtsdeurwaarders maar alleen wanneer zij daartoe in het kader van een procedure van bewarend beslag toestemming hebben gekregen van de beslagrechter.
- 5. De persoon zelf (of de zaakwaarnemer in het geval van een rechtspersoon). Deze raadpleging is gratis en moet per post worden aangevraagd met een duidelijke identificatie van de persoon en een kopie van beide zijden van zijn of haar identiteitskaart [5]
Er zij op gewezen dat deze persoon dan ook inzage krijgt in de lijst van personen die zijn gegevens de afgelopen 6 maanden hebben geraadpleegd. - 6. De curatoren van een faillissement (aangezien zij alle bevoegdheden van een zaakwaarnemer uitoefenen).
Waarom raadpleegt de FOD Financiën het CAP?
Zoals we eerder zagen, heeft de FOD Financiën verschillende opdrachten waarvoor zij het recht heeft en tevens genoodzaakt is om deze gegevensbank te raadplegen. Hier beperken we ons echter tot haar invorderingsopdracht. De raadpleging van deze gegevensbank heeft voor de FOD Financiën in het kader van deze opdracht een dubbel nut:
- In de eerste plaats leert de raadpleging van het CAP bij welke bank(en) de betrokkene rekeningen heeft, zodat beslag kan worden gelegd op de tegoeden. Zodoende hoeft de FOD geen contact op te nemen met banken waarbij de schuldenaar geen rekening heeft (wat mooi meegenomen is als je weet dat een bank ongeveer € 70,00 aanrekent voor een verklaring van derde-beslagene).
- Het laat de FOD ook toe om zich een beeld te vormen van de financiële situatie van de schuldenaar en dus zijn solvabiliteit in te schatten. Als hij meerdere rekeningen heeft, meerdere beleggingen of een grote som geld op zijn spaarrekening, dan weet de FOD dat een bankbeslag een goede kans op slagen zal hebben. Maar opgelet, het is niet omdat de solvabiliteitspositie van de schuldenaar "zwak" is, dat de FOD zal afzien van beslag op een bankrekening. In tal van gevallen is gebleken dat zelfs een leefloner zonder enig spaartegoed het risico loopt op bankbeslag. Wij herinneren eraan dat de beslagene in dat geval contact kan opnemen met het team Invordering om een snellere vrijgave van het geld te bekomen mits de persoon kan bewijzen dat de rekening geen voor beslag vatbare sommen bevat (zie ons artikel over dit onderwerp + voorbeeldbrief HIER). In geval van problemen mag u niet aarzelen om de hulp in te roepen van een dienst schuldbemiddeling die weet wat te doen in dergelijke gevallen.
(voir notre article à ce sujet + lettre-type ICI). En cas de difficulté, il ne faut pas hésiter à demander l’aide d’un service de médiation de dettes qui saura quoi faire dans de telles circonstances. (Om een schuldbemiddelingsdienst te vinden, HIER clikken)
- Ter herinnering: de banksaldi moeten slechts tweemaal per jaar op 30/06 en 31/12 worden opgetekend en vervolgens aan het CAP woren meegedeeld. Ze worden niet op dezelfde dag meegedeeld, dus tegen de tijd dat het CAP ze ontvangt en in de database invoert, kan de situatie al veranderd zijn.
Raadplegen deurwaarders het CAP?
En hoe zit het met de deurwaarders? Ook zij hebben een recht op toegang tot het CAP, maar alleen in een specifieke context die maakt dat een raadpleging van de databank voor hen van weinig nut is in het kader van een invorderingsprocedure. Het verzoek tot raadpleging moet immers eerst door de beslagrechter worden goedgekeurd in het kader van een verzoek tot bewarend beslag, d.w.z. voordat een uitvoerbare titel wordt verkregen.
Het komt zelden voor dat een deurwaarder gerechtelijke stappen onderneemt voordat een uitvoerbare titel werd bekomen en hij zal dit waarschijnlijk alleen doen in zaken waar veel geld mee gemoeid is (zoals geschillen tussen bedrijven). De deurwaarder kan het CAP dus niet raadplegen tijdens het invorderingsproces en zal elders informatie moeten zoeken over de bankgegevens van de schuldenaar.
Daar waar de Nationale Kamer pleit voor een verruiming van de toegang tot het CAP, zijn wij van mening dat de beperking van deze toegang een gunstig effect heeft wat betreft de bescherming van de schuldenaar tegen misbruiken van gerechtsdeurwaarders. Bankbeslagen gelegd door gerechtsdeurwaarders hebben immers veel grotere gevolgen voor de beslagenen dan een vereenvoudigd beslag van de FOD. Niet alleen veroorzaken zij veel meer kosten (ongeveer € 800,00) maar zij hebben bovendien een collectief karakter, zodat de termijnen veel langer zijn en de instemming van alle schuldeisers nodig is om het beslag op te heffen of in te perken. Wij weten niet hoe deurwaarders de informatie over de kredietwaardigheid van de schuldenaar zouden gebruiken, maar wel staat voor ons vast dat hierop geen doeltreffende controle zou kunnen worden uitgeoefend.
[6].
[1] HIER beschikbaar https://www.nbb.be/nl/kredietcentrales/centraal-aanspreekpunt-van-rekeningen-en-financiele-contracten-cap/alles-over-het-5
[2] Artikel 2 van de KB van 07/04/2019
[3] Deze bedragen moeten slechts tweemaal per jaar op 30/06 en 31/12 worden opgetekend en worden niet onmiddellijk aan het CAP doorgegeven, zodat zij geen nauwkeurig overzicht geven van de actuele situatie van de schuldenaar.
[4] Zie voor een meer volledige lijst de website van de NBB https://www.nbb.be/nl/kredietcentrales/centraal-aanspreekpunt-van-rekeningen-en-financiele-contracten-cap/alles-over-he-11
[5] Nationale Bank van België (NBB)
Centraal Aanspreekpunt van rekeningen en financiële contracten (CAP)
Berlaimontlaan, 14
1000 Brussel
