Een wielklem aan uw voertuig ? Misschien is er wel een deurwaarder langs geweest... (SEPTEMBER 2019)
Nieuw in het arsenaal van de gerechtsdeurwaarder: is uw autoverzekering niet in orde of hebt u uw verkeersbelasting niet betaald of heeft u onbetaalde verkeersboetes, dan kunnen deurwaarders u voortaan het gebruik van het voertuig ontzeggen zodra het beslag is betekend.
1° Het principe van het vrije gebruik van in beslag genomen goederen :
Het zal u misschien verbazen als u er voor het eerst mee geconfronteerd wordt, maar als een deurwaarder beslag legt op roerende goederen, dan neemt hij deze niet fysiek in beslag. Wel maakt hij gewoon een inventaris op. De betrokken schuldenaar behoudt het bezit en het gebruik van de goederen [1] maar mag deze alleen niet verkopen (art. 1443, lid 1 GerW) of vernietigen (art. 1137 BW). Dit wordt het principe van het vrije gebruik van in beslag genomen goederen genoemd.
De reden hiervoor is dat de wet de deurwaarder verplicht om bepaalde termijnen tussen de inbeslagneming en de verkoop (meestal 30 dagen) in acht te nemen, onder meer om de betrokken schuldenaar de kans te geven om te betalen, verzet aan te tekenen of een andere oplossing te vinden. Het werd echter onwettig geacht om de schuldenaar het gebruik van zijn eigendom gedurende deze periode te ontzeggen [2].
Daarom kan de gerechtsdeurwaarder slechts enkele dagen voor de verkoop de in beslag genomen goederen komen "verwijderen" en ze de schuldenaar ontzeggen. Wie op het idee komt om het voorwerp van een inbeslagname te doen verdwijnen, begaat een strafrechtelijk misdrijf (bestraffing met boete en/of gevangenisstraf - art. 507 van het Strafwetboek).
2° Uitzondering op dit principe :
De wet van 5 mei 2019, gepubliceerd in het Belgisch Staatsblad van 19 juni 2019, maakte voor voertuigen een uitzondering op dit principe van vrij gebruik van in beslag genomen goederen. Deze wet voegt in het Gerechtelijk Wetboek een artikel 1506/1 in dat de gerechtsdeurwaarder toestaat om het in beslag genomen voertuig vanaf de dag van beslag fysiek te immobiliseren.
Indien de oorsprong van de onbetaalde schuld geheel of gedeeltelijk betrekking heeft op:
- een belasting op de inverkeerstelling ;
- een verkeersbelasting ;
- een verplichte motorrijtuigenverzekering ;
- een verkeersovertreding ;
dan hoeft de gerechtsdeurwaarder die belast is met de invordering niet te wachten tot de datum van verkoop nadert om het voertuig in beslag te nemen.
Dit is voor deurwaarders weliswaar een nieuw wapen maar de techniek is niet nieuw. Al enkele jaren kunnen douane en politie een voertuig in beslag nemen en immobiliseren als bij een controle wordt vastgesteld dat één van de bovengenoemde schulden voor het voertuig niet is betaald.
Bovendien had de gerechtsdeurwaarder al de mogelijkheid om de rechter om toestemming te vragen om een voertuig vóór de verkoop te immobiliseren. Hij moest daarbij evenwel rechtvaardigen en aantonen dat er een reëel risico van verdwijning bestond. Gezien de kosten en de complexiteit van deze procedure gebeurde dit echter zelden.
3° Wat betekent dit nu in de praktijk ?
Om een dergelijke maatregel te kunnen toepassen, moet de gerechtsdeurwaarder een beslag van roerende goederen hebben uitgevoerd en zich fysiek in aanwezigheid bevinden van het in beslag genomen voertuig. Hij kan het voertuig dan immobiliseren met een wielklem of het zelfs laten overbrengen naar de veilingzaal of een andere opslagplaats als hij dat nodig acht.
Indien het voertuig ter plaatse wordt geïmmobiliseerd, laat de gerechtsdeurwaarder een toelichting [3] achter op de voorruit. Deze vermeldt zijn contactgegevens evenals de reden van de immobilisatie. Indien de deurwaarder daarentegen beslist het voertuig te laten verwijderen omdat het zich bijvoorbeeld in een blauwe zone of op een betaalparking bevindt, moet hij de schuldenaar persoonlijk of bij hem thuis de toelichting overhandigen.
Zoals bij elke gerechtelijke uitvoeringsmaatregel worden de kosten van de immobilisatie of verwijdering gedragen door de schuldenaar. Artikel 1506/1 GerW stipuleert echter duidelijk dat de gerechtsdeurwaarder ervoor moet zorgen dat de geldende algemene parkeervoorschriften niet worden overtreden, als hij bijvoorbeeld het voertuig op een betalende plaats blokkeert, kan de eigenaar die een bekeuring heeft gekregen, het bedrag ervan van hem opeisen.
We merken op dat het voor de gerechtsdeurwaarder niet uitmaakt of de schuldenaar de eigenaar is van het voertuig of alleen de houder van de nummerplaat. De deurwaarder voert het beslag uit op basis van gegevens die hij kan verifiëren. Vaak beschikt hij alleen over de gegevens van de DIV. Indien het voertuig geleast wordt of niet de eigendom is van de schuldenaar, zal de werkelijke eigenaar een vordering tot terugvordering moeten indienen bij de beslagrechter. Indien hij over voldoende duidelijke bewijzen beschikt en het zeker is dat een vordering tot terugvordering zal slagen, is het altijd mogelijk om de deurwaarder in der minne te overtuigen om niet door te gaan met de verkoop en zo onnodige procedurekosten te vermijden. De deurwaarder is echter niet verplicht om hierop in te gaan. Alleen de rechter is immers bevoegd om de geldigheid te beoordelen van een contract, factuur of ander document dat de eigendom aantoont. Bovendien: zelfs als de gerechtsdeurwaarder ermee instemt om niet tot verkoop over te gaan, blijven de reeds gemaakte kosten ten laste van de schuldenaar.
4° Enig advies mocht u dit overkomen :
Als een voertuig werd verwijderd of geïmmobiliseerd, betekent dit nog niet dat het te laat is. Zolang de verkoop nog niet heeft plaatsgevonden, is het altijd mogelijk om contact op te nemen met de gerechtsdeurwaarder om een regeling te treffen, ook al is het zeer waarschijnlijk dat hij het volledige saldo betaald zal willen zien voordat hij het voertuig vrijgeeft. Gerechtelijke verkopen leveren immers zelden genoeg geld op om een zaak te regelen, vooral omdat de gerechtsdeurwaarder in geval van een verkoop de ontvangen bedragen zal moeten verdelen onder alle bekende schuldeisers. (Het beslag heeft immers een collectief karakter). Ontvangt de deurwaarder daarentegen rechtstreeks en "vrijwillig" een betaling, kan hij dat bedrag rechtstreeks aan een schuld toewijzen, wat voorkomt dat hij een aantal kosten moet maken die de schuldeiser niet altijd ten goede komen, zoals wegsleepkosten, de kosten van een veilingzaal, enz.
**5° Het doel van de wetgever :
Deze regel illustreert het streven van de wetgever om het Belgische wagenpark "op te schonen" door de voertuigen uit het verkeer te halen die niet in orde zijn met verzekeringen, belastingen of technische controles. De wetgever maakt ook van de gelegenheid gebruik om de efficiëntie van de inning van verkeersboetes te verbeteren. Er wordt echter gevreesd dat dit grote gevolgen kan hebben voor de meest kwetsbaren. Voor sommige mensen is hun auto een essentieel vervoermiddel om naar het werk te gaan, de kinderen naar school te brengen of gewoon om boodschappen te doen.
Gelukkig heeft de wetgever deze beslagmogelijkheid niet voor alle schuldtypes voorzien en is deze beperkt tot schulden die rechtstreeks verband houden met het voertuig.
Hoewel we het er volledig mee eens zijn dat boetes moeten worden betaald, kan een persoon in financiële nood er de voorkeur aan geven om, teneinde zijn auto niet te verliezen, de betaling van een boete voorrang te geven in plaats van eerst zijn huur en energierekeningen (water-gas-elektriciteit) of andere uitgaven die nodig zijn voor een leven in overeenstemming met de menselijke waardigheid, te betalen.
[1] Beslagzakboekje 2017 art 428
[2] "Het roerend beslag", Patrick GIELEN p 186
[3] KB 17 DECEMBER 2020 tot vaststelling van het
model van toelichting bedoeld in artikel 1506/1, § 1, tweede lid, van
het Gerechtelijk Wetboek
